"Ülkemizde inşa çalışmaları için en çok kullanılan yapı malzemesi hangisidir?", diye sorsam, sanırım "beton" cevabını almakta zorlanmam. Verilere bakacak olursak, Avrupa Hazır Beton Birliği (ERMCO) raporuna göre, 2011 yılına ABD'yi yakalayan Türkiye, yakın geçmişte dünyada Çin ve Hindistan'dan sonra en çok çimento kullanan ülke konumundaydı. ABD'nin nüfusunun 300 milyonun üstünde olduğunu hatırlatmama gerek yok sanırım. Kısacası yeri göğü betonlaştırıyoruz.

 

Çimento üretilirken, taşınırken ve beton olarak kullanıldıktan sonraçevreye zararlı. Peki doğaya uyumlu ve dönüşebilen yapılar yapmak mümkün mü? Elbette mümkün. Dışarıya çıktığında (eğer bulabilirsen) toprağın üzerinde yürü. Evet işte o üzerine bastığın topraktan sağlıklı modern yapılar üretip içinde oturabilirsin.​ ​Yeni bir şeyden bahsetmiyorum. İnsanlık tarihinde toprak ile üretim M.Ö. 9000 yıllarına kadar gidiyor. M.Ö. 1300'de inşa edilmiş II. Ramses'in tonoz çatılı toprak tahıl depoları hala ayakta.

​

Türkiye’de yaşanan son depremler, aniden bütün öncelik sıralarını değiştirdi; en başta devlet en son ise fert olarak herkesi etkiledi. Durumumuzu yeniden değerlendirmeye aldık, hayatı yeniden doğmuş gibi sorgulamaya başladık. İşim münasebetiyle köyleri geziyorum. Kırsala yerleşmek isteyen insanlarla ve köylülerle çok vakit geçirme fırsatım oldu. Muğla’nın bir Türkmen köyünde kendine bahçesiyle, avlusuyla âdeta küçük bir cennet kurmuş olan Ahmet Abi, endişeyle betonarme evini göstererek, “Serkan Bey bu ev 1980 yılında yapıldı. Şimdi ne yapmalıyım?” diye soruyordu. Şüphesiz bizzat beton uzmanları tarafından dile getirilen “Betonarme iyi yapılırsa bile ortalama ömrü 40-50 yıldır” bilgisini duymuştu. Beton çinde kullanılan çimento ve demir gibi malzemelerin üretimi için hem büyük enerji harcanmakta hem de ciddi çevre kirliliği ortaya çıkmaktadır. Ömrünü dolduran betonun molozu ise geri dönüştürülememesiyle büyük problemler ortaya koymaktadır. Tipik betonarme inşa biçiminde kullanılan yalıtım vs. malzemelerin de hiç de masum olmadığı ortadadır. Bir iki katlı konutlardan oluşan mahallelerimiz, beton ile birlikte aşırı yoğun ve niteliksiz kent parçalarına dönüşmüştür. Şimdi bir de bu kentler betonun ömrünü tamamlama problemi ile boğuşmaktadır. Oysa yüzlerce yıllık geleneksel evler hâlâ ayakta...

 

Toprak hala en iyi ısı yalıtım malzemesi

​

Toprak hala en sağlıklı ve en iyi ısı yalıtım malzemesi olma özelliğini koruyor. Üstelik nefes aldığından ortamın nemini dengeliyor. Bir toprak yapı inşası tamamen lokal malzemelerle yapıldığından oldukça ekonomik. Toprak mimarlığı tam bir çevreci inşa sistemidir. Öncelikle üretiminde enerji harcanmaz. Toprak evlerde ısı yalıtımı başka bir malzeme kullanılmamasına rağmen en üst seviyededir. Bu da ısıtma ve soğutma için düşük enerji harcanması anlamına gelir. Yapılan araştırmalara göre, 60 cm’lik kerpiç duvarın verdiği ısı konforunu, dolu tuğla 1,20 metre, taş duvar 1,75 metre, betonarme duvar ise 3,15 metre olması hâlinde verebilmektedir. Yine bir toprak evin dönüşümü de kolaydır. Toprak yeniden kullanılabildiği gibi karışılmazsa doğaya dönmektedir.

​

Bugün uzmanlar tarafından, geleneksel yöntemlerle modern teknikler birleştirilerek toprak yapılar yapılıyor. Özellikle gelişmiş ülkeler bu tekniklerin araştırılması ve uygulanması için büyük çaba harcıyorlar. Bizler ise toprak mimarlığının ana vatanında olmamıza rağmen unuttuğumuz geleneksel teknikleri yeniden hayata döndürmek için bile hala emekleme durumundayız.